Nguyễn Huệ

Hoàng đế nhà Tây Sơn

Trị vì	22 tháng 12 năm 1788 – 16 tháng 9 năm 1792

Đăng quang 22 tháng 12 năm 1788
Tiền nhiệm Thái Đức Hoàng đế
Kế nhiệm Cảnh Thịnh Hoàng đế

Cũng buồn như tóc em nghiêng

thơ của Phạm Văn Phương

Em về nghe tiếng buồn rơi
Ngoan như chiếc lá hôm trời vào thu
Anh từ cất bước lãng du
Thì như một miếng sương mù rưng rưng

Những Chân Trời Thời Gian

Lý Lan Trong hơn một thập niên qua, mỗi năm một câu hỏi đã được đặt ra cho những trí thức dẫn đường trên thế giới thảo luận. Tổ chức đặt ra câu hỏi đó là Edge Foundation, những ý kiến tranh luận sau đó được tập hợp biên soạn thành sách.

Trí Thức và Một vài Đặc Điểm của Trí Thức

gsts Nguyễn Minh Thuyết

1. Thế nào là trí thức ?
1.1. Nói đến trí thức, người ta thường nghĩ ngay tới những người có bằng cấp cao. Dĩ nhiên, bằng cấp cao là một dấu hiệu có lẽ dễ sử dụng và có thể được sử dụng trong nhiều trường hợp. Nhưng đó không phải là dấu hiệu bản chất của người trí thức.

Trăng

thơ của Phùng Quán


Trăng du đãng ngủ nhờ thềm lạnh
Muốn mời vào nhà không chiếu chăn
Tỉnh giấc trăng đi còn để lại
Nước mắt đầy thềm tạ cố nhân

Xuân thu Nhã Tập Bàn Về Người Trí Thức

GS. Nguyễn Đình Chú Tạp chí Trí tuệ
.. Với Xuân thu nhã tập mà có người coi là "văn chương hũ nút", "văn chương tắc tị", tôi vẫn muốn chúng ta chú ý nhiều đến bài viết bàn về “trí thức” của bộ ba tác giả: Phạm Văn Hạnh, Đoàn Phú Tứ , Nguyễn Lương Ngọc. Riêng tôi, xin được nói ngay đấy là một luận văn xuất sắc, hiếm thấy trong việc bàn về trí thức. Bản luận văn đặt ra các câu hỏi: Trí thức là gì? Thế nào là kẻ trí thức? Làm sao tới được trí thức?

Na Sa 2

(nguồn:chanfethethought.com)

Gỉai Mã Những Bí Ẩn Của Thời Gian

Đỗ Kiên Cường
Trả lời câu hỏi “Thời gian là gì?”, từ thế kỉ thứ V, Thánh Augustine, nhà thần học lừng danh, đã viết: “Nếu không ai hỏi, thì tôi biết; nếu tôi muốn giải thích cho một người hỏi, thì tôi không biết”. Khi được hỏi Thượng Đế tạo ra vũ trụ và thời gian như thế nào, ông nói, Thượng Đế tạo ra vũ trụ không phải trong thời gian mà cùng với thời gian. Không có gì ám ảnh con người hơn thời gian, đơn giản vì sự sống và cái chết gắn bó với thời gian. Ước mơ trường sinh, khả năng luân hồi, thiên đường và địa ngục, linh hồn bất tử… được sử dụng như những cách thức để vượt qua nỗi sợ hãi trước thời gian. Và thật lạ lùng, mặc cho những bước tiến khổng lổ của khoa học, nhận thức của chúng ta về thời gian chưa vượt qua Thánh Augustine mười sáu thế kỉ trước.

Nhớ Tào Mạt

Vũ Ngọc Liễn

Nhắc đến chèo, người ta lại nhớ NSND Tào Mạt - người được mệnh danh là "Vua chèo xứ Bắc" một thời, lại thèm nghe bộ ba chèo "Bài ca giữ nước" kinh điển không thua gì các tích chèo cổ, được coi là một trong những thành tựu nổi bật của sân khấu Việt Nam. Đến nay, "Bài ca giữ nước" vẫn là vở diễn hay nhất trong ca kịch truyền thống.

QUI NHƠN

Lộng Lẫy và Suy Tàn

truyện ngắn của Nguyễn Thanh Hiện

kính tặng đồng loại khốn khổ của tôi

Ta với nàng là cứ ngồi tựa lưng vào nhau như thế, đêm, rừng núi đã bắt đầu trở lạnh, em đã nhìn thấy chưa, chưa, cái ngôi sao hình cánh bướm ở biên dải ngân hà là của nàng, còn ngôi sao hình đầu chó, cạnh đấy, là của ta, ta giảng giải, có lầm lẫn hay không, không lầm lẫn đâu, máu, nàng kêu, ta thử sờ lên chỗ vấy ướt ở vạt áo của nàng, nơi nàng kêu có vấy máu, lúc đầu chỉ nghĩ là nước của con suối bọn ta vừa lội qua, nhưng lát sau nghe quả có mùi máu, có thể là máu của cuộc va đập đã tan chảy vào con suối, ta nói, ta với nàng là vừa thoát khỏi một cuộc va đập khủng khiếp, trốn lên ngồi ở nơi núi rừng ấy là để tìm kiếm ngôi sao chiếu mệnh của mình, nó, những ngôi sao chiếu mệnh ta vừa tìm thấy được là sinh ra từ ngõ ngách đất trời nào, sinh ra từ những càn khôn đồ trận nào, mà ta với nàng thì luôn hứng chịu những cuộc va đập chết người, nhưng tại sao không phải thứ gì khác mà là cánh bướm với đầu chó, nàng lại thắc mắc về hình thù của những ngôi sao chiếu mệnh của ta và nàng, cũng chẳng hiểu tại sao là thế, ta nói, thì chẳng phải bấy giờ là ta với nàng là đang cố trở lại buổi uyên nguyên của trời đất hay sao, hình như cuộc va đập là có vẻ trầm kha hơn, nàng bảo, phải, lúc bấy giờ thì dường như từ phía đầu kia mặt đất đương vang lên những âm thanh hỗn độn tựa hồ những ngọn núi đang đổ, những sông suối đang tràn lên nhau, và lũ cua cá đang giãy dụa gào thét, nhưng nàng bảo đấy không phải cua cá, mà là tiếng gào thét của con người, hãy lắng thử coi, nàng bảo, và ta thì cố lắng nghe, là chúng đang cắn nhau bằng chữ nghĩa, ta nói, em đã nhìn thấy rồi, nàng tiếp lời ta, phải, mặc cho kẻ khác đau đớn quằn quại, lũ chúng là đang tiếp tục phun ra những chữ nghĩa, những biến dạng kỳ dị là ta chỉ nhìn thấy lần đầu, những con chữ vốn hiền hậu, vô can, khi được phun ra từ miệng chúng thì lập tức trở thành những thứ khác, lúc là những nụ cười trơ tráo, có nghĩa, lẽ ra là khóc nhưng lại cười, lúc là những tiếng khóc vô cớ, có nghĩa, cái nguyên cớ không phải làm cho khóc mà cứ khóc, hóa ra, thứ âm thanh hỗn độn đang vang lên từ đầu kia mặt đất là sự trộn lẫn giữa tiếng gào thét của những kẻ bị sỉ nhục với tiếng cười trơ tráo và tiếng khóc vô cớ của lũ người giả dối vô sỉ, nàng lại kêu là máu đương chảy quá nhiều ở đầu kia mặt đất, lần đầu trong đời ta nhìn thấy thứ nụ cười trơ tráo phun ra từ miệng lũ chúng lúc chạm vào những kẻ bị sỉ nhục thì lập tức đầu bọn họ rơi khỏi cổ, lần đầu ta nhìn thấy những kẻ bị sỉ nhục cứ nấc lên những tiếng ngất ứ nghẹt và ngã ra chết trong lúc lũ chúng cứ tiếp tục phun ra những tiếng khóc vô cớ với những nụ cười trơ tráo, hãy lắng thử coi, nàng kêu, từ đầu kia mặt đất lại vang lên những âm thanh quái lạ, đã có cuộc nổi dậy nào đó hay sao, nàng bảo, những kẻ bị sỉ nhục không còn chịu nổi sự sỉ nhục, ta tiếp lời nàng, nhưng đâu phải, là chữ nghĩa chúng phun ra đang hóa thành những âm thanh kỳ dị mới thoảng nghe ngọt ngào như những bài hát rong của con người buổi sơ khai của lịch sử, nhưng đằng sau những ngọt ngào là những gầm gừ như cái cách gầm gừ của con hổ sắp vồ được con mồi, hóa ra những gầm gừ dấu kỹ đằng sau những ngọt ngào là hóa thân của chữ nghĩa, a ha một cách thức tuyên ngôn của một thứ chủ nghĩa đương đại, ta buột kêu, nhưng chủ nghĩa đương đại nó là cái gì, nàng cũng buột kêu, thì trong lúc bất chợt nghe thấy âm thanh quái lạ ấy ta cũng bất chợt nghĩ ra thế thôi, có phải thứ chủ nghĩa đương đại là mang trong mình những giả dối và vô sỉ hay không, nàng lại kêu lên khiến ta cảm thấy vô cùng bối rối, cũng có thể là thế, ta bối rối đáp trong lúc những âm thanh quái lạ kia như những thác nước đang cuồn cuộn chảy ngược về phía ta với nàng, hỡi những ngôi sao chiếu mệnh, lũ ngươi là được sinh ra từ những tầng trời nào, sinh ra từ những niên kỷ nào, lại để cho bọn ta luôn hứng chịu những va đập chết người, ta ngửa mặt lên than như một cách thức xua đuổi thứ âm thanh quái lạ mỗi lúc một gần, anh và em chết mất, nàng thì thào, và cứ sấn người sát chặt vào ta làm như thể để truyền cho nhau sức chịu đựng trước mối đe dọa của cuộc va đập gây ra bởi lũ người giả dối vô sỉ, hãy nhìn lên những ngôi sao chiếu mệnh của chúng ta và chớ nghĩ đến bọn chúng nữa, giữa lúc gần kề sự chết, ta kêu lên thế, và tựa hồ một thứ phép màu, có nghĩa những gì xảy ra ngay sau đó đã khiến cho ta với nàng làm được điều kỳ diệu là chuyển nỗi sợ hãi sang niềm hân hoan, một ngôi sao mới là đương hình thành trên bầu trời đêm đầy sao, có lẽ là thế, thứ ánh sáng trẻ trung ấy chợt chiếu rọi vào tận chỗ sâu thẳm trong ý thức của ta và nàng, áo ai bay lộng lẫy giữa đất trời, nàng nói vừa đủ cho ta nghe, những phù sinh dạo gót giữa phù hoa, ta cũng nói đủ để nàng nghe, lúc bấy giờ, thứ ánh sáng trẻ trung của ngôi sao mới được hình thành cùng những ký ức sách vở của ta và nàng tựa thứ phép màu làm tan nỗi sợ hãi, và mở ra một cảnh trí mới, chẳng biết là có xảy ra thật thế không, hay chỉ là những ký ức sách vở, bấy giờ là ta với nàng đã nhìn thấy được buổi uyên nguyên của trời đất, dường như em vừa nghe thấy có tiếng nổ lớn, nàng nói, tiếng nổ lớn nàng buột nói ra là vụ nổ lớn của trời đất mười bốn mười lăm tỉ năm trước, dường như anh cũng có nghe thấy, ta bảo thế, và bất chợt bầu trời ở trên đầu như đang phình to ra, lũ sao trời là như đang chạy trốn nhau, một vũ điệu sao, em có nhìn thấy hay không, thấy, ta hỏi, và nàng đáp, bấy giờ, chẳng ai bảo ai, ta với nàng là cùng ngửa mặt hứng lấy những âm vang lặng lẽ cùng những nhan sắc lộng lẫy của đất trời, những làng mạc, những thành phố của sao, cùng những ốc đảo của thiên hà là đang bồng bềnh trong thứ vũ điệu trộn lẫn giữa ngẫu nhiên với tất nhiên, đam mê và cuồng nhiệt là được cột chặt vào nhau bởi một thứ lực vô thanh vô hình nào đó, còn những đám tinh vân lang bạt kỳ hồ, thứ bụi thời gian vô danh vô kỷ là luôn lãng đãng quanh các thành phố và các làng mạc của sao như đang làm tăng thêm vẻ lãng mạn của tạo hóa, lạnh, nàng chợt kêu, quả tình bấy giờ là ta cũng nghe thấy lạnh, bấy giờ bầu trời bất chợt phình to đến độ chỉ còn trông thấy một khoảng không trống rỗng, đã xảy ra tận thế hay sao, nàng hỏi cái câu hỏi trần thế hay hỏi mỗi lúc cảm thấy bất an nhưng lại lộ nỗi hân hoan, ta bảo không phải tận thế mà là chuyển đổi cách tạo tác, chuyển pha, nàng thì thầm kiểu sách vở, những chiếc phễu đen ngòm là đang hiện ra trước mắt ta với nàng, con quái vật của trời đất là như đang hút sạch mọi thứ, bấy giờ, trước mắt ta với nàng là một cảnh suy tàn, hoang lạnh, chỉ liền sau đó bầu trời lại sáng ra, cuộc tạo tác vĩ đại của trời đất lại tiếp tục, còn lúc bấy giờ, khi cảnh tang thương ấy hiện ra, ta nghe nàng khẽ kêu lên rằng chẳng lẽ nhân loại này chỉ là một thứ phiên bản của cuộc va đập nguyên thủy, lộng lẫy và suy tàn, bấy giờ là ta cũng nghĩ đến một thứ phiên bản của cuộc va đập nguyên thủy, nhưng chẳng dám chia xẻ với nàng, lúc cả ta lẫn nàng đang hoang mang trước thứ ý nghĩ chẳng mấy sáng sủa, thì dường có tiếng chân ai đó đang chạy về phía bọn ta, tiếng chân rất gấp gáp, lũ chúng đã trông thấy anh và em, giọng nàng đầy nỗi sợ hãi, có lẽ là vậy, ta đáp, và như vậy là nàng đã nhảy tỏm vào lòng ta ngồi, một sinh linh đang tơi tả là che chở cho một sinh linh đang tơi tả khác, anh và em chết mất, nàng khẽ rú lên lúc ai đó, đúng hơn là một khối to lớn, tần ngần ở trước mặt bọn ta, nhưng nàng vừa rú lên thì kẻ ấy, cái khối to lớn ấy, quay ngoắc lại, bỏ chạy xuống núi, tiếng chân chạy còn gấp gáp hơn trước, và liền sau đó thì im bặt, bằng một thứ thân thiện vô thức, có lẽ nàng cũng thế, cả ta lẫn nàng là bằng một thứ thân thiện vô thức để bám lấy những ngôi sao chiếu mệnh của mình như bám lấy chiếc phao mỏng manh đang trôi dạt giữa phong ba bão táp, lúc mặt trời soi rõ núi rừng, cuộc va đập có phần hòa hoãn hơn, ta và nàng quyết định xuống núi để xem thử ai còn ai mất, nhất là để xem thử kẻ giáp mặt bọn ta lại bỏ chạy là ai, ở lưng chừng núi có hai xác chết, chẳng phải xác người, mà là xác của mẹ con chúa sơn lâm, con cọp con là chết trong tư thế đang bám chặt lấy cổ mẹ, ta và nàng lật xác bọn chúng coi thử thương tích thế nào, thấy thân thể của mẹ lẫn con đều nguyên vẹn nên biết là chết vì sợ hãi, ở đầu kia mặt đất lũ người giả dối vô sỉ lại phun ra những thứ chữ nghĩa cực đoan và cố kết, có nghĩa, đứa nào trong lũ chúng cũng gào lên là đang sở hữu chân lý, sở hữu công lý, sở hữu chính nghĩa, ta và nàng chỉ còn biết đưa mắt nhìn nhau, và lặng đi trước thứ đẳng cấp mới giữa các loài vừa mới được hình thành giữa chốn núi rừng.

(nguồn:dien dan.org)

Vì sao Thời Gian không bao giờ trở lại?

Nguyễn Tất Thịnh
Chúng ta hãy tưởng tượng Bạn đang 47 tuổi ở thời điểm T(5000), ước được sống mãi trong một cảnh thật tuyệt vời về Thiên nhiên, thanh bình về xã hội, đẹp đẽ nhất về tâm tưởng theo ý mình, rôi được Thần Thời Gian chiều ý nguyện… (a) : Hoặc là Bạn được dừng lại mãi ở thời điểm tốt nhất nào đấy – Nhưng như thế, thậm chí lúc này chính não Bạn cũng ngừng tư duy, cảm nhận, xúc động….do vậy cái đặc ân tưởng tượng kia chả có ý nghĩa gì nữa

Vf sao Vũ Trụ tồn tại bền vững?(phần cuối)

Hà Yên
Xem bài trước: Vì sao vũ trụ tồn tại bền vững? (Phần 1) Vì sao vũ trụ tồn tại bền vững? (Phần 2) Vì sao vũ trụ tồn tại bền vững? (Phần 3) Nguyên lý bổ sung Theo quan niệm thông thường, một thực thể là hạt thì không thể là sóng và ngược lại, sóng không thể là hạt, vì hai mặt đó loại trừ lẫn nhau. Nhưng Thế giới Vật lý lượng tử thì có một thực tại hoàn toàn khác: Một thực thể như electron, phôton, vừa có tính sóng lại vừa có tính hạt.

Thời Gian phải chăng chỉ là một ảo tưởng

Craig Callender, Cao Chi biên dịch
Nhiều thập kỷ qua các nhà vật lý và các triết gia không ngừng suy nghĩ về vấn đề thời gian. Thời gian có tồn tại độc lập hay không? Tại sao thời gian lại phải có nhiều tính chất khác nhau thay đổi từ cơ học cổ điển Newton đến lý thuyết tương đối Einstein rồi lý thuyết lượng tử. GS triết gia Craig Callender trình bày một cách nhìn mới mẻ về thời gian: thời gian chỉ là một phương thức thuận tiện để đo đạc các quá trình trong vũ trụ.Thời gian không tồn tại độc lập, chúng ta chỉ cảm nhận được thời gian vì chúng ta là một hệ con bị ràng buộc với các hệ con khác trong vũ trụ bởi nhiều mối liên quan. Thời gian được ví như tiền tệ vốn chỉ là một phương tiện giao dịch, thuận tiện hơn phương thức trao đổi trực tiếp bằng hiện vật. Bài báo của Craig Callender [1] có thể đem lại nhiều tia sáng mới cho vật lý và triết học trong vấn đề thời gian.

Ví Sao Vũ Trụ Tồn Tại bền Vững (2)

Tìm hiểu tự nhiên giúp củng cố Thế giới quan định hướng cuộc đời
Hà Yên
Xem bài trước: Vì sao vũ trụ tồn tại bền vững? (Phần 1) Nguyên lý tương ứng Bohr 1.Về Nguyên lý tương ứng – Nhà vật lý lừng danh người Áo Niels Bohr đã khám phá ra Nguyên lý này. Với Vật lý hiện đại, nguyên lý chỉ ra rằng: Các kết quả thu được từ lý thuyết lượng tử phải hội tụ về các kết quả thu được từ lý thuyết cổ điển.

Ví Sao Vũ Trụ Tồn Tại bền Vững (1)

Tìm hiểu tự nhiên giúp củng cố Thế giới quan định hướng cuộc đời
Hà Yên
Các Định luật bảo toàn Trong Tự nhiên tồn tại một số hiện tượng mang tính yếu tố, mà định lượng của nó không đổi, không phụ thuộc thời gian, và có mặt trong mọi lĩnh vực của Thế giới vật lý. Vật lý học gọi chúng là các đại lượng bảo toàn. Đó là những nền móng và tuyệt đối của Tự nhiên. Chúng có ý nghĩa hết sức to lớn trong vai trò kiểm soát và dẫn dắt diễn biến của mọi quá trình vật lý diễn ra trong Tự nhiên. Vì vậy, chúng có thể cho phép tiên đoán diễn biến của các quá trình Vật lý, nghĩa là các quá trình này phải diễn ra, sao cho không làm thay đổi giá trị của các đại lượng bảo toàn đó.

Hoàng Cầm Người Mơ Truyền Kiếp

Vi Thùy Linh

Người tài hoa, đa tài ấy đã lìa chúng ta rồi, tôi còn thấy dáng ông ngây ngất chênh vênh ngang qua Nhà thờ Lớn. Ông vẫn nhiều vấn vương trần thế và đôi mắt tuổi 89 đang mở khao khát những mùa yêu.

Vũ Trụ

Những hình ảnh xa nhất (và do đó cổ nhất) chụp được từ vũ trụ. Chụp bởi Hubble Ultra Deep Field; NASA, ESA, S. Beckwith (STScI) và nhóm HUDF

Sự Sống Trên Sao Hỏa

Mô tả Sao Hỏa sau khi được địa hóa.

Mặc dù cho đến nay, người ta vẫn chưa có chứng cứ xác định nào về sự sống ngoài Trái Đất sự sống của các hành tinh bên ngoài Trái đất, tuy nhiên các nhà khoa học cho rằng Sao Hỏa là một trong những nơi dễ tìm thấy người ngoài hành tinh nhất.